Erzurumlu Matrak’ı bilmiyor..!

Geleneksel Spor Federasyonu tarafından gerçekleştirilen Matrak Türkiye Şampiyonası başladı. Pazar günü sona erecek olan şampiyonaya çok sayıda sporcu katılıyor. İstanbul- Hakkı Başar Spor Salonu Matrak-Tomak Türkiye Şampiyonası’nda yarışmacılar Minikler, Yıldızlar, Gençler, Büyükler kategorilerinde yarışıyor.

Öte yandan bir Osmanlı oyunu olan tarihi cenk sporu Matrak’ın Erzurum’da da yaygınlaştırılması ve tanıtılması isteniyor. Tarihi bir oyun olan Matrak’ın Erzurum’da bilinmediğini, bu sebeple de yeterli ilgi görmediğini belirten vatandaşlar, Erzurum’un Osmanlı Tarihinin önemli bir merkezi olduğunu, Osmanlılara ait bir oyunun ilde  tanıtılması gerektiğini ifade ettiler. Geleneksel Spor Dalları Federasyonu’nun tarihi oyuna verdiği önemi takdirle karşıladıklarını vurgulayan Erzurumlular, Matrak’ın Erzurum’da tanıtımı ve sporcu yetiştirilmesi için girişim başlatılmasını talep ettiler.

 MATRAK
Matrak, Osmanlılar tarafından oynanan askeri bir spor.16. yüzyılda Matrakçı Nasuh tarafından ilk kez kuralları ve standartları ile tam bir spor dalı haline getirildiğine dair bilgiler olmakla birlikte Matrakçı Nasuh'dan öncesinde bile bu sporun yine aynı kuralları ve standartları ile var olduğu ile ilgili kanıtlar da vardır.

Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde geçen bilgilere göre, Sultan IV. Murad matrak oyununun 70 yöntemini biliyordu. 19. yüzyılda Vaka-i Hayriye ile birlikte Osmanlı askeri düzeninde yapılan değişiklikler sonucu kılıç kullanmak ve bununla ilgili olan sporlar yasaklandığı için matrak unutulmuştur.

Matrak oyununun kuralları Efkan Çalış tarafından yeniden düzenlenerek ve 15 Haziran 2010'da Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu’na bağlanmıştır. Bu kurallara göre oyuncular yaş ve sıklete göre ayrılır. Karşılaşma süresi ikişer dakikadan iki oyun biçimindedir.

Yeni kurallara göre matrak yarışmaları yaz aylarında açık alan çim sahalarda yapılır. Bu alanın iç halka çapı 7 metre, dış halka çapı ise 9 metre olacak biçimdedir. Dış halkanın çevresinde 1,5 metrelik korunma alanı olur. Çim sahalarda sınırlar beyaz kalın çizgi ile belirlenir. Saha çevresinde geleneksel çadırlarla sporcular için soyunma odaları, hazırlık yapmaları ve beklemeleri için alanlar oluşturulur. Geleneksel Matrak Oyunu yarışmaları kış aylarında ise kapalı spor salonlarında minder üzerinde yapılır. Geleneksel Matrak Oyunu minderi 8x8 veya 10x10 metrekare, dış kısımda 1 metrekaresi renkli olacak biçimde kullanılır.

Yeni matrak kurallarına göre karşılaşmalarında bir orta hakem ve iki sayı hakemi "cenk meydanı"nda görev alır. Masa hakemleri olarak da bir fikstür hakemi, bir süre hakemi, bir anons hakemi görev alır. Her minder için ayrı hakem ekibi ve masası oluşturulur.

Yeni matrak kuralları ise karşılıklı saygıya dayanır. Karşılaşma öncesi hakemlerin son kontrolünden sonra oyuncular karşılıklı olarak birbirlerine "benimle cenk meydanına çıktığınız için teşekkür ederim", Karşılaşma sonunda ise "kasıtlı ve kasıtsız hatalarımdan dolayı özür dilerim" derler. Karşılaşmalar, hakemin "cenk!" komutu ile başlar ve "dur!" komutu ile son bulur.

Yeni kurallara göre düzenlenen matrak oyununda amaç, rakibin kafasına matrakla dokunmaktır. Her dokunuş bir puan değerindedir. Sert vurmak yasaktır. Rakibe kalkanla vurmak, oyun aleti veya koruyucu malzemesi yere düşen rakibe vurmak yasaktır. Karşılaşma sırasında oyun aletlerini, koruyucu malzemeleri bilinçli olarak elden çıkarmak, yere atmak, rakibe bedensel olarak vurmak yasaktır.

Karşılaşma sırasında kullanılan eşyalar yumuşak malzemeden yapılan matrak sopası, yastık yalkan, miğfer ve sporcuların giysisi aba olmak üzere toplamda dört parçadır.

MATRAK OYUNU NASIL OYNANIR?

 Matrak genellikle şimşir ağacından yapılır, cilalanır , ucundaki topuzu yumuşak bırakacak şekilde dışına sahtiyan (deri) sarılır. Kafanın korunması için miğfer giyilir. Kalkan görevi görecek yumuşak bir yastık sol elde tutulur.

Matrak Oyununda rakibe sık darbelerle yaklaşılır. Amaç rakibin kafasına Matrakla dokunmaktır. Savunma durumunda olan Matrakbaz daha önceden sıkça talim edilmiş oyunlardan birisini uygulayarak rakibe üstünlük sağlar. Odaklanma , denge, hız ve teknik bilgi tüm sporlarda olduğu gibi bu oyunda da önem arz eder. Oyuncu zaman içerisinde önem arz eden yetenekleri Matrak talimleri ile geliştirir. Kolların Matrak Oyunuyla kuvvet kazanmasıyla birlikte Matrağa  hakimiyet artar. Böylece usta Matrakbazlar hiç darbe almadan  rakiplerini pes ettirir ve oyunu kazanmış olurlar. Matrak oyunu teknik ve taktiklerini tekrar hayata geçirmek için çaba sarf eden Cenk Sanatı kurucusu Efkan ÇALIŞ 1826’da Yeniçerilerin ortadan kalkması ile tamamen unutulan Matrak Oyunu tekniklerini uzun ve zevkli bir çalışmadan sonra ortaya çıkardığını , bu spor oyunu sayesinde Türkiye’ nin de Uzakdoğu ülkeleri gibi köklü bir yapıya sahip savaş sanatının varlığının ispatlandığını belirtti.