Ehram üzerinden gereksiz tartışma

Bayburt ve Erzurum arasında oluşturulmaya çalışılan Ehram tartışması iki ile de zaman ve imaj kaybı yaşatıyor. Önemli bir ekonomik değerin, ürün çeşitlendirilmesi yapılarak tanıtımına yoğunlaşılması gerekirken, ‘Ehram Erzurum’un mu, Bayburt’un mu’ spekülasyonuyla kardeş iki il arasında kırılganlık oluşturuluyor

Koyun yününden üretilen ‘ehram’, Bayburt Üniversitesi’nin girişimleri ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenerek, coğrafi işaret belgesi aldı. Bunun üzerine iki il arasında kadınların geleneksel giysileri arasında yer alan ‘ehram’ Bayburt’un mu? Erzurum’un mu? tartışması başladı.

Anadolu’da el tezgâhlarında dokunan kadınların geleneksel giysileri arasında yer alan ‘ehram’ yazın serin kışın da sıcak tutuyor. Bazı bölgelerde ‘ihram’ olarak adlandırılan ehram dokumacılığından yapılan yelek, çanta, masa örtüsü, seccade gibi pek çok ürün, kent sakinlerinin yanı sıra yerli ve yabancı turistlerin de ilgi odağı oluyor.

Organik olarak koyun yününden üretilen ‘Bayburt Ehramı’, Bayburt Üniversitesi’nin girişimleri ile geçtiğimiz günlerde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenerek, coğrafi işaret belgesi aldı.

Ulusal ve uluslararası alanda Bayburt Ehramı’nın tanıtımı için çalışmalar yaptıklarını ifade eden Bayburt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Selçuk Coşkun, “Ehram; dokuma tekniği ve motifleriyle Bayburt’un yöresel özelliklerini barındırıyor ve kentte yapılan yöresel kumaşların da başında geliyor. Bayburt Üniversitesi bünyesinde kurulan ehram atölyesinde, ehram kumaşıyla modern uygulamalar yapılıyor. Aynı zamanda Bayburt Ehramı’nda yer alan geleneksel motiflerin, dokuma tekniklerinin korunması ve tanıtımının yapılması için de çalışmalarımız devam ediyor. Bayburt Ehramı’nın, geleneksel özellikleri ve kalitesi korunarak, gelecek nesillere aktarılması gerekiyor. Bu amaçla Bayburt Üniversitesi olarak Bayburt Ehramı’nın tescillenmesi için çalışmalar yaptık, 25 Aralık 2019 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından ehram tescil edildi. Şehrimize ve üniversitemize hayırlı olsun” dedi.

Bayburt Ehramı yapan El Sanatları Öğreticisi Sevim Atamer ise bu kararın kendilerini mutlu ettiğini ifade etti. Atamer, “Erzurum’un da ehramı var, ancak Bayburt ve Erzurum ehramları birbirinden çok farklıdır. Bizim nakışlarımız ve taraklarımız çok farklı ayrıca Bayburt Ehramı daha incedir. Şimdi ehramdan günümüze uygun ürünler de yapmaya başladık” diye konuştu.

Ehram’ın geleneksel kıyafetleri olduğunu söyleyen giyen Melahat Güzel, “Bu bizim yöremizin örf ve adetleri arasında yer alıyor. Tescillendiği için de mutluyuz. Soğuk havalara rağmen ehram bizleri sıcak tutuyor. Taş toprağa, çocuk annesine sarıldığı gibi biz de ehramlarımıza sarılıyoruz” dedi.

Ehramın, Bayburt’a ait olduğunu söyleyen Halime Öztürk ise, “Herkes ehramın, Erzurum’a ait olduğunu söylüyor ama ehram Bayburt’undur. En güzel nakışlı ve en ince ehramlar, Bayburt’a aittir. Ehram, tescillendiği için de çok mutluyuz” diye konuştu.

Erzurum’un geleneksel kıyafetleri arasında yer alan ve şehirle özdeşleşmiş olan ehrama Bayburt’un sahip çıkmasını eleştiren Aziziye Belediye Başkanı Muhammed Cevdet Orhan’da, belediye olarak ehramın tescilini 2017 yılında aldıklarını söyledi. Geçtiğimiz yıl Eylül ayında Ankara’da düzenlenen 2. Uluslararası Coğrafi İşaretli Ürünler Zirvesi’ne katıldıklarını hatırlatan Başkan Orhan, “19-21 Eylül tarihleri arasında düzenlenen zirvede Erzurum’u geleneksel kıyafetimiz ehramın tescilini alan Aziziye Belediyesi temsil etti. Yerli ve yabancı yüzlerce katılımcının yer aldığı organizasyonda belediyemizin açtığı standa, yöresel kıyafetimiz ehram, modern tasarımlar ile uluslararası camiaya tanıtıldı. Sayın Cumhurbaşkanımızın eşleri Emine Erdoğan Hanımefendi, belediyemizin standını gezerek Erzurum ehramını inceledi ve çok beğendi. Kendilerine ehramdan yapılmış şal hediye ettik” dedi.

Türk Patent ve Marka Kurumu’na ‘Bayburt Ehramı’ olarak tescil için başvurduğunda itiraz ettiklerini dile getiren Başkan Orhan, “ yaptığımız itiraz değerlendirmeler sonunda kabul edilmedi. Karara itiraz edeceğiz. Ehramın başına ‘Bayburt’ ibaresinin konulması gerçeği değiştirmez. Erzurum’un hakkını aramaya devam edeceğiz” diye konuştu.

Ehram Dokumacılığı

Ehram, ince eğrilmiş koyun yününden yapılan, düz yüzeyli mekikli dokumanın ve bu dokumanın iki kanadının birleştirilmesiyle elde edilen kadın dış giysisinin adıdır. Ehram daha çok Bayburt, Erzurum ve Gümüşhane illeri başta olmak üzere, buralara yakın illerdeki el tezgahlarında üretilip kullanılır. Yazılı kaynaklarda ehramın ilk ne zaman dokunmaya ve kullanılmaya başlandığına ilişkin kesin bilgiye ulaşılamamakla birlikte bugünkü şekliyle 1850’li yıllardan beri kullanıldığı belirtilmektedir. Ehram dokumacılığından tasarlanan yatak örtüsü, masa örtüsü, modernize edilmiş kadın giysileri (yelek, şal, fular, şapka) ve çanta gibi aksesuarlar da üretilmektedir.