Doğu Cephesi Tarihî Alanlarına bilimsel yaklaşım

Erzurum Teknik Üniversitesi, Erzurum Valiliği ve Erzurum Büyükşehir Belediyesi iş birliğinde düzenlenen "Doğu Cephesi Tarihî Alanları Çalıştayı", Erzurum Teknik Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleştirildi.
Çalıştay, Türkiye’nin doğu sınırlarının şekillendiği tarihî süreçleri bilimsel ve kültürel açıdan ele alarak Doğu Cephesi’nin tarihi hafızasının korunması, belgelenmesi ve gelecek nesillere aktarılması hedefiyle düzenlendi. Doğu Cephesi; 93 Harbi’nden başlayarak I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’ye uzanan süreçte, Kop Dağı’ndan Palandöken, Kargapazarı ve Allahuekber Dağları’na kadar uzanan stratejik hattı ile askerî mücadelenin yanı sıra kültürel ve toplumsal belleğin de taşıyıcısı olarak ön plana çıkıyor.
Raporla ilgili sunum yapıldı
Program sabah saatlerinde Uzun Ahmet Tabyası'na yapılan alan ziyareti ile başladı. Katılımcılar, bu tarihî alanda yerinde incelemelerde bulunarak mevcut yapılarla ilgili gözlemler gerçekleştirdi. Ardından Erzurum Valiliği’ne yapılan protokol ziyaretinin ardından çalıştay oturumları Erzurum Teknik Üniversitesi yerleşkesinde gerçekleştirildi. Programın nihai bölümünde gerçekleştirilen rapor sunum oturumuna; Erzurum Vali Yardımcısı Ahmet Özdemir, 9. Kolordu ve Garnizon Komutanı Tümgeneral Tuncay Altuğ, Erzurum Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Zafer Aynalı ile Erzurum Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bülent Çakmak başta olmak üzere çok sayıda akademisyen, kurum temsilcisi ve davetli katıldı.
Rektör Çakmak; "Erzurum için bir meşale yakıldı"
Rapor sunum oturumda konuşan Erzurum Vali Yardımcısı Ahmet Özdemir, Doğu Cephesi’nin millî hafızadaki önemini vurgulayarak, Erzurum Valiliği olarak Doğu Cephesi Tarihî Alan Başkanlığı’nın kurulmasına ilişkin resmî süreci başlattıklarını ifade etti. Erzurum Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Zafer Aynalı ise belediye olarak bölgede bulunan tarihî yapıların restorasyonu ve ihyası konusunda sorumluluk almaya hazır olduklarını dile getirdi. Erzurum Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bülent Çakmak, üniversitelerin sadece akademik üretim merkezleri değil, aynı zamanda tarihî ve kültürel mirasın korunmasında da etkin aktörler olması gerektiğini belirtti. Rektör Çakmak, "Yurt dışında tarihî miras nasıl özenle korunuyorsa, bizler de ecdadımızdan kalan bu kıymetli yapıları aynı hassasiyetle sahiplenmeliyiz. Bu çalıştayla Erzurum için bir meşale yakıldı; üniversitemiz bu sürece bilimsel katkı sunmaya devam edecektir." ifadelerini kullandı.
"Tarih bilinci ve aidiyet duygusunu geliştirir"
ETÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Naim Ürkmez ise, tarihî alanların korunmasının yalnızca fiziksel yapılarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda ortak toplumsal hafızanın da inşasını içerdiğini belirterek, disiplinlerarası bir yaklaşımla bu sürece katkı sunmanın önemine değindi. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alan Başkanı Sayın İsmail Kaşdemir, 2015 yılında hayata geçirilen Çanakkale modeli üzerinden edinilen tecrübeleri paylaşarak, benzer bir yapının Erzurum’da da kurulmasının mümkün olduğunu vurgulamıştır. Kaşdemir, ihtiyaç duyulması halinde tüm teknik ekipleriyle destek vermeye hazır olduklarını ifade ederek, "Bu topraklara yakışır nitelikte bir tarihî yapı mutlaka inşa edilmelidir." değerlendirmesinde bulundu. Millî Savunma Bakanı Danışmanı E. Tuğgeneral Necdet Tuna ise, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün "Türk gençlerine ilk öğretilmesi gereken şey, bağımsızlığa ve millî benliğe düşman olan unsurlarla mücadeledir." sözünü hatırlatarak, bu tür çalıştayların genç nesillerde tarih bilinci ve aidiyet duygusunun gelişimine büyük katkı sağladığını ifade etti.
İşte raporda öne çıkan başlıklar
Çalıştayın bilimsel koordinatörlüğünü üstlenen ETÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Küçükuğurlu, oturumlar boyunca elde edilen görüşler doğrultusunda hazırlanan sonuç raporunu kamuoyuyla paylaştı. Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde sıralandı: Doğu Cephesi’nin tarihî alan sınırlarının netleştirilmesi ve bu sürecin alanında uzman ekiplerce yürütülmesi. 93 Harbi, I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele döneminden günümüze ulaşan yapılar ile şehitlik ve anıtların restore edilerek kültürel miras vasfıyla turizme kazandırılması. Disiplinlerarası uzmanlardan oluşan bir danışma kurulunun oluşturulması ve uzun vadeli koruma-tanıtım-strateji planlarının bu kurul aracılığıyla şekillendirilmesi. Yerel halkın sürece aktif katılımının sağlanması ve görüşlerinin alınarak çalışmaların toplumsal tabana yayılması. Türkiye’deki mevcut tarihî alan başkanlıklarıyla (özellikle Çanakkale) ve ilgili kurumlarla iş birliğine gidilerek kurumsal deneyimlerden faydalanılması. "Koruma-kullanma dengesi" prensibine dayalı sürdürülebilir bir turizm yaklaşımının benimsenmesi. Tüm süreçler için detaylı bir paydaş analizinin yapılması ve karar mekanizmalarının koordinasyon içinde çalışmasının sağlanması.